Check, check, dubbel check

Ik voel me kerngezond en toch heb ik af en toe de behoefte om me eens helemaal te laten checken. Gewoon om te kijken of ik niet iets onder de leden heb of dat ik mijn leefstijl misschien moet aanpassen. Het zal met mijn leeftijd te maken hebben, want tien jaar geleden kwam zo’n check-up niet eens bij me op. En misschien wordt mijn wens ook wel aangewakkerd door het enor­me aanbod bloed- en DNA-testen, scree­nings en check-ups die je steeds vaker tegenkomt op internet. En dan heb je nog de bekende bodyscans.

Al die screenings doe je op eigen kosten, ze worden niet vergoed door ziektekostenver­zekeraars. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Gezondheidsraad zijn om diverse redenen geen voorstander van medische screenings en check-ups voor mensen zonder klachten. Want, zo zeggen ze, mensen die ongezond leven, gaan op dezelfde voet verder als de uitslag in orde is. En iemand bij wie wel wat wordt gevonden, kan zich zorgen gaan maken terwijl dat niet altijd hoeft. Daarnaast zijn niet alle scree­nings betrouwbaar en/of nuttig.

Ik begrijp hun argumenten deels. Maar de uitslag kan er óók voor zorgen dat iemand gezonder gaat leven of iets aan zijn aandoe­ning doet. Wat ik echter heel vreemd vind, is dat je geen standaard health check kunt laten doen bij de huisarts wanneer je de vijftig bent gepasseerd. Als het een stan­daardonderzoek wordt, weet je dat het goed gebeurt, volgens een bepaald protocol. Net als de bevolkingsonderzoeken voor borst- en baarmoederhalskanker. Een veel te hoge bloeddruk of een hoog cholesterolgehalte waarvan je geen weet hebt, kan tenslotte ook ernstig zijn. Ik heb mijn huisarts gebeld, maar die doet geen check-ups zolang je geen klachten hebt of kans hebt op een erfelijke aandoening. Sommige huisartsen bieden wel de mogelijkheid voor zo’n onderzoek, maar het zit niet in het basispakket van de ziektekostenverzekering.

Ik wil er het fijne van weten en neem daarom contact op met Pim Assendelft. Hij is hoog­leraar Huisartsgeneeskunde aan het Radboud UMC in Nijmegen en houdt zich vooral be­zig met preventie in de gezondheidszorg.

‘Dat er geen simpele gezondheidschecks worden gedaan bij de huisarts, is puur een politieke kwestie’, zegt hij. ‘Om een stan­daard check-up voor vijftigplussers bij huis­artsen te realiseren, moet er budget worden vrijgemaakt. Huisartsen moeten ook voor hun tijd gecompenseerd worden. Maar de zorgverzekeraar betaalt alleen als iemand al ziek is. Macro-economisch gezien gaan de kosten voor de baten uit. En daar houdt de politiek niet van. Voor een ziektekosten­verzekeraar is het ook niet interessant om te investeren in preventie, want iedereen kan elk jaar overstappen naar een andere verzekeraar.’

Wat is dan het verschil met die grote be­volkingsonderzoeken?
‘Bij een bevolkings­onderzoek gaat het om het vaststellen van een ziekte. Bij een health check, waarbij je bijvoorbeeld je nierfunctie, bloeddruk en cholesterol meet, gaat het veelal om een rísico op een ziekte. Dat wil overigens niet zeggen dat het niet belangrijk is. Daarnaast blijken de bevolkingsonderzoeken kosten­besparend te zijn. Van veel health checks is dat simpelweg niet bekend.’

En wat vindt u van de checks, scans en screenings die je overal als particulier kunt laten doen?
‘Ik ben er geen voorstan­der van, want het veroorzaakt scheefgroei. Arme mensen kunnen het niet betalen, rijke wel, maar die leven over het algemeen al gezonder. De mensen die het zich niet kun­nen veroorloven, draaien wel voor de kosten op doordat de uitgaven voor vervolgonder­zoek, mocht er iets gevonden worden, op het algemene zorgbudget drukken. Daarnaast is niet uitgezocht hoe lang de garantie van je “apk” bij zo’n check duurt. Je kunt wel gezond uit een bodyscan komen, maar wat zegt dat over de komende jaren of zelfs over de volgende dag? Wanneer moet je te­rugkomen? Dat weten ze niet. Daar wordt bij bevolkingsonderzoeken wél heel goed naar gekeken. We weten bijvoorbeeld hoe snel bepaalde tumorcellen kunnen groeien en hoeveel jaren tussen de onderzoeken in moeten zitten.’

En wat vindt u van een standaard health check bij de huisarts?
‘De Nederlandse gezondheidszorg is van een hoog niveau, maar het feit dat er weinig wordt gedaan aan preventie in de vorm van screening op risicofactoren vind ik een weeffout in het systeem. Ik zou er voorstander van zijn dat je terechtkunt bij de huisarts voor een check waarbij gekeken wordt naar je bloeddruk, gewicht, buikomvang, nierfunctie, bloedsui­ker en cholesterol. Aangevuld met een vra­genlijst over je leefstijl: rook je, sport je, wat eet je, ziekten in de familie, et cetera. We kunnen het de huisartsen niet verwijten dat het niet gebeurt zolang ze er geen compen­satie voor krijgen.’

Interessant allemaal…  Ik denk dat zo’n check, samen met een preventie­programma, heel veel gezondheidswinst zou kunnen opleveren. Misschien dat er nu door corona meer over nagedacht gaat worden.

TOCH EEN GEZOND­HEIDSCHECK LATEN DOEN? Het Nederlands Huisartsen Genootschap heeft samen met een aantal gezondheids­fondsen een wetenschappelijk onderbouwde online check-up ontwikkeld waarop iedereen een account kan aanmaken.Vanaf €16,95 kun je op basis van risicovragenlijsten een persoonlijk advies krijgen over bijvoorbeeld diabetesrisico, longblaasjesverlies (COPD) en leefstijl – denk daarbij aan bewegen, roken, alcoholgebruik, voeding en ontspanning/stress. Je kunt ook een verfijning van je risicoprofiel krijgen waarvoor je meer betaalt. Dat omvat aanvul­lend laboratoriumonderzoek, lichaamsmetingen en vragen-lijsten over psychische en werk­gerelateerde aandoeningen. De kosten worden in sommige gevallen vergoed door de werkgever of ziektekostenverzekeraar.

PERSOONLIJKEGEZONDHEIDSCHECK.NL

Wil je zeker weten dat je niks mist van BLOW? Abonneer je dan op de gratis nieuwsbrief