Hoe zit dat nou met die hormoonverstorende stoffen in beautyproducten?

Je hoort er steeds vaker over: Hormoonverstorende stoffen in beauty- en verzorgingsproducten. Hoe schadelijk zijn die stoffen nou eigenlijk en om welke stoffen gaat het precies? Journalist Marlijn Metzlar ging op onderzoek uit.

Wat zijn hormonen ook alweer precies? Hormonen worden door het lichaam aangemaakt en functioneren als boodschappers in het lichaam. Sommige hormonen regelen de vochtbalans, andere de suikerspiegel en weer andere het inzetten van de overgang. Bij de overgang kunnen er op natuurlijke wijze (tijdelijke) disbalansen van de hormonen oestrogeen en progesteron ontstaan. De hormoonhuishouding kan ook door externe factoren verstoord worden. Dan ontstaat er miscommunicatie tussen de boodschappers en ontvangers, wat kan leiden tot verschillende narigheden.

Hormoonverstoorders zijn volgens de Wereld Gezondheid Organisatie lichaamsvreemde stoffen die zich hetzelfde gedragen als hormonen, of zelfs de functies van hormonen in het lichaam overnemen. Als dit gebeurt, kan de natuurlijke hormoonbalans uit balans raken. Een disbalans in het hormonale systeem kan je op verschillende manieren merken. Het Hormone Health Network geeft aan dat een verstoring in de hormoonbalans een negatief effect kan hebben op het omgaan met stress, de werking van de schildklier en stofwisseling en de regulering van het lichaamsgewicht. Ook worden hormoongevoelige kanker soorten, zoals borst- en prostaatkanker in verband gebracht met hormoonverstoorders.

Optelsom

Waar zitten deze boosdoeners in? En op welke namen moet je letten? In verschillende verzorgingsproducten komen hormoonverstoorders voor. De organisatie Tegengif deed een onderzoek naar 111 populaire verzorgingsproducten. Wel 60% van de getestte producten bevatte één of meerdere hormoonverstoorders. Toch zijn deze bestanddelen niet direct gevaarlijk of schadelijk voor de gezondheid. Soms komt dit doordat het in zo een lage dosering aanwezig is, of dat het maar kort in contact staat met het lichaam. Een shampoo zit bijvoorbeeld maar kort in het haar, tegenover een lipbalsem of een crème die wel meerdere uren contact maakt met de huid.

Tegengif waarschuwt voor het ‘cocktail-effect’: de lage doseringen hormoonverstoorders in verzorgingsproducten zullen op zichzelf niet leiden tot grote gezondheidseffecten, maar de optelsom van alle producten samen kan wel schadelijk zijn. Op een dag gebruikt een consument misschien wel 8 verschillende beautyproducten, waardoor de hormoonverstoorders zich opstapelen. Belangrijk detail: de verstoorders laten zich moeilijk of niet afbreken door het lichaam, waardoor de chemische stoffen zich opstapelen gedurende de jaren. Gezondheidsklachten kunnen zich pas na jaren van opstapeling voordoen, waardoor het voor onderzoekers lastig te achterhalen is welk onderdeel uit de hormoon verstorende cocktail de directe boosdoener is.

Op welke namen moet je letten? Hieronder staan 5 boosdoeners op een rijtje:

1. Parabenen:
   

   Ze dienen als conservering in producten, maar kunnen de natuurlijke balans van het vrouwelijk hormoon oestrogeen verstoren, doordat ze zich kunnen gedragen als dit hormoon. Deze oestrogeen-lijkende hormonen worden ook in verband gebracht met bijvoorbeeld borstkanker. Parabenen worden door je lichaam opgeslagen en blijven daar actief. In shampoos, crème, lotions et cetera, kan je de volgende soorten parabenen tegenkomen: methyl-, ethyl-, butyl-, propyl- en isobutylparaben

2. Ftalaten:
   

   Ze worden ingezet om plastic flexibel te maken. Deze ‘weekmakers’ worden ook ingezet voor het behoud van geur in parfums of kleur in cosmetica. Deze verstoorder wordt in verband gebracht met obesitasklachten en kan volgens Susan M. Duty, docent in Pharmacology & Neuroscience aan King’s College Londen, bij mannen leiden tot een verstoorde en verminderde zaadproductie. Deze hormoonverstoorder komt ook voor onder de namen: di-2-ethylhexyl phthalate (DEHP), di-isononyl phthalate (DINP), diethyl phthalate (DEP) en dibutyl phthalate (DBP).

3. PEG’s
   

   Polyethylene glycol, afgekort PEG’s zijn synthetische chemicaliën die in verschillende cosmetica voorkomen. PEG’s trekken water aan en verwijderen de beschermende vetten van de huid. Dit zorgt voor een disbalans in de bijnierhormonen. Hierdoor kan je een verstoring in je vochtbalans ervaren, wat er mede voor zorgt dat je huid sneller veroudert.

4. Triclosan
   

   De conserverende en antibacteriële werking van dit product wordt veel gebruikt in (hand)zeep, tandpasta, deodorant en andere cosmetica. Helaas is de stof niet zo kieskeurig en dood het ook goede bacteriën. Ondanks dat er nog geen onderzoek naar mensen is gedaan, stelde N. Veldhoen, verbonden aan de Universiteit van York, vast, dat triclosan schildklier falen veroorzaakt bij dieren die nagenoeg een identieke schilklierwerking hebben als mensen.

5. Bisfenol A
   

   Bisfenol A gedraagt zich als het vrouwelijke hormoon, waardoor het een hormoonverstoorder is. Bisfenol A wordt gebruikt om kunststoffen mee te maken en kom je voornamelijk tegen in hardplastic flessen en verpakkingen van cosmeticaproducten, maar ook aan de binnenkant van conservenblikken. Frankrijk heeft in 2015 deze hormoonverstoorder zelfs in de ban gedaan.

Nu je meer weet over deze hormoonverstoorders, vraag je je misschien af waarom er niet meer wet- en regelgeving is voor deze chemische producten. Het eerder genoemde ‘cocktail- effect’ van de hormoonverstoorders, en de tijd die er nodig is om de opstapeling tot gezondheidsklachten te laten leiden, zorgen voor veel onzekerheid bij onderzoekers. Het is lastig te achterhalen welke specifieke stof de echte boosdoener is. Het onderzoek naar hormoonverstoorders is nog in volle gang, waardoor het lastig is om nu concreet producten af te raden. Toch zou je eens na kunnen gaan wat de hormooncocktail van jouw verzorgingsproducten is en waar je een product kunt vervangen door een minder hormoonverstorende variant.

tekst: Marlijn Metzlar

Bronnen: EWG, Radar, Waar Zit Wat In?, Energieke Vrouwen Academie, Tegengif, Hormone Health Network

Wil je zeker weten dat je niks mist van BLOW? Abonneer je dan op de gratis nieuwsbrief