Wie gezond ouder wil worden, lijnt niet meer

Afvallen; wie heeft er geen abonnement op? Doen we het niet voor onze gezondheid dan wel voor dat leuke jurkje dat van alle kanten knelt. Sterker nog, de rits kan niet eens meer dicht. Dus volgt de één het Keto-dieet, de ander Weight Watchers een derde Paleo-ot en een vierde volgt een dieet met shakes. En dan heb je natuurlijk de groep die niet een bepaald dieet volgt maar zelf op de calorieën let en koekjes, zoetigheden, lekkere borrelhappen en chips skipt voor een tijd. Ja, voor een tijd, want meestal houden we het niet lang vol. De kilo’s vliegen er de eerste paar weken wel af maar meestal komt het er allemaal in no time weer aan, om na een tijdje weer van voren af aan te beginnen.

Voel je vooral niet schuldig als je je hierin herkent. Dit artikel wordt geen strenge les, integendeel het geeft een verlossend inzicht. Maar eerst even wat taaie, maar toch belangrijke cijfers.
Meer dan de helft van de volwassen Nederlanders heeft matig tot ernstig overgewicht. Een heleboel daarvan doet aan de lijn, of is dat van plan te gaan doen. Ruim de helft (55%) van de mensen die willen afvallen doet zelfs regelmatig aan de lijn, waarbij ze tijdelijk (veel) minder eten. Maar het vervelende is, zo blijkt uit diverse wetenschappelijke onderzoeken dat dat niet werkt. 80% tot 90% van de mensen die door een dieet flink gewicht verliezen, zijn na vier à vijf jaar weer terug op hun oude gewicht. Of zijn zelfs zwaarder dan daarvoor. Toch proberen we het telkens weer in de hoop dat het nu wel lukt. Te zwaar zijn is immers ongezond; het vergroot de kans op kanker, op diabetes, op hart en vaatziekten en de kans op nog veel meer ziekten en kwalen. Ook door Corona hebben we kunnen zien dat mensen met overgewicht het het zwaarder hebben.

Dan kun je dus gaan lijnen, maar dat is nou net niet bevorderlijk voor je gezondheid. Zelfs niet als je er een paar kilo mee verliest. Het gewicht speelt een minder grote rol dan we vaak denken.  De Amerikaanse microbioloog en Nobelprijswinnaar Elizabeth Blackburn deed jarenlang onderzoek naar veroudering, DNA en telomeren* en  kwam tot de ontdekking dat het lichaamsgewicht zelf niet zo zeer invloed heeft op de lengte van de telomeren, maar dat het de stofwisseling is die een grote en cruciale rol speelt. Wordt de stofwisseling beter dan leidt dat tot meer verlies van buikvet. Telkens als we aan de lijn doen en gewicht verliezen vertraagt de stofwisseling juist.

Blackburn haalt als voorbeeld gewichtsprogramma’s als Obese en The Biggest Losers aan, waarbij kandidaten soms wel zo’n 40% van hun lichaamsgewicht kwijtraakten. Zes jaar later waren de meesten weer zwaarder geworden maar nog wel zo’n 12% lichter dan voorheen. Het probleem wilde dat aan het einde van hun programma hun stofwisseling was vertraagd zodat ze per dag 610 kilocalorieën per dag minder verbrandden dan voorheen en dat werd in de loop der jaren alleen nog maar erger. Nu denk je; dit gaat om extreem gewichtsverlies, bij mij gaat het maar om een paar kilo, maar er vindt altijd een vertraging van de stofwisseling plaats als we gewicht verliezen en blijkbaar ook als we daarna weer zwaarder worden. Voor veel mensen is het jojo effect een manier van leven geworden vooral voor vrouwen. Heel jammer, want het jojo effect verkort de telomeren. Met andere woorden van regelmatig diëten worden we eerder oud. Amerikaanse obesitas onderzoekers hebben zelfs een term voor de langdurige dieet mentaliteit. Ze noemen het Cognitive dietary restraint. Hiermee worden mensen bedoeld die veel tijd besteden aan het wensen, willen en proberen minder te eten maar bij wie hun feitelijke calorie-inname niet lager te is dan die mensen die deze mentaliteit niet hebben. Blackburn deed onderzoek onder een groep vrouwen aan wie vragen werden gesteld als: ‘Probeer je minder te eten dan je zou willen?’ En: ‘Hoe vaak probeer je niet tussen maaltijden door te eten omdat je je gewicht in de gaten houdt? De vrouwen die last bleken te hebben van ‘cognitieve dietary restraint’ hadden kortere telemoren dan de vrouwen die zich niet druk maakten over hun voeding, ongeacht hun gewicht!

Kortom: het is niet gezond als je voortdurend pogingen doet om af te vallen. Het is niet goed voor het focussen van je aandacht, het is niet goed voor je stressniveau en het niet goed voor je celveroudering. Dus wat moet het nieuwe voornemen zijn: geen diëten meer. Holadiee. Moet je dan maar dichtgroeien? Nee, zeker niet. Overgewicht is niet gezond. Punt. maar in plaats van lijnen door je calorie-inname te verkleinen, kun je je energie beter stoppen in het fysiek actiever zijn en gezónder eten. Heel goed voor de stofwisseling.

*Telomeren zijn beschermkapjes aan het uiteinde van chromosomen, die telkens korter worden als een cel zich deelt. Hoe ouder we worden hoe korter de telomeren en hoe korter de telomeren hoe meer ouderdomskwalen.

Het beste ‘Dieet’

Het woord “dieet” is afkomstig van het Griekse woord ” diaita”, wat letterlijk ‘manier van leven’ betekent. Wij gebruiken de term echter als oplossing voor overgewicht. Op dieet zijn, houdt beperking in, beperking van lekker eten en drinken terwijl dat niet eens tot positief resultaat leidt. Waarbij het woord dieet nog wel de oudere betekenis heeft, is het Mediterrane dieet. Als het om gezondheid en lang leven gaat, staat het mediterrane dieet duidelijk bovenaan. De manier van leven is zelfs door de UNESCO uitgeroepen tot een deel van de Intangible Heritage of Humanity – het immateriële erfgoed van de mensheid. Het dieet wordt allang niet meer door alle mensen rond de Middellandse zee toegepast, maar degenen die het mediterrane voedingspatroon volgen, zijn over het algemeen gezonder, leven langer en hebben minder last van ouderdomsziekten. De hoofdreden is, dat er minder oxidatieve stress optreedt,  waardoor er minder schade aan moleculen, weefsels en organen optreedt.

Dus wil je kans maken op een langer leven, denk dan aan de volgende richtlijnen.

• Eet verse producten.
  •          Gebruik olijfolie.
  •          De basis: groenten, fruit, noten, volkoren granen, vis.
  •          Weinig rood vlees.
  •          Zo min mogelijk suiker en bewerkte producten.

Bron: Jonger worden, Elizabeth Blackburn, onderzoek Psychologie magazine

Dit artikel van mij heeft eerder in Nouveau gestaan.

Wil je zeker weten dat je niks mist van BLOW? Abonneer je dan op de gratis nieuwsbrief