“Het zo is ongelooflijk belangrijk dat wij, 50+ vrouwen, veel zichtbaarder zijn”

Als je me vraagt welke leeftijd ik leuker vind 28 of 58 dan zeg ik direct 58. Zonder enige twijfel. Ik zit nu zoveel beter in mijn vel, ik durf meer, ik kan meer, weet precies wat ik wil en leef meer in het nu dan toen ik jonger was. Niet omdat ik het nu allemaal zo goed geregeld heb en therapieën mij wijzer hebben gemaakt, nee ik heb er niets voor hoeven te doen. Dat is het leuke van ouder worden. Wat ik wel soms lastig vind is het gevoel dat ik qua uiterlijk en aantrekkelijkheid niet meer meespeel. Een werkgever kiest liever een jonger dan ouder iemand. Commercials laten liever jonge mensen zien dan oude. Jonge vrouwen worden aantrekkelijk gevonden, oude niet. Dat laatste merk ik zelf echt. Geen man op straat die nog omkijkt. Af en toe mis ik het. Precies over dit dilemma schreef emeritus hoogleraar psychologie Liesbeth Woertman het boek Wie ben ik als niemand kijkt? Wat ze schrijft is een en al herkenning en erkenning. Ik ga met haar in gesprek over de rol van schoonheid en identiteit van veertigplusvrouwen.

We kunnen wel zeggen dat oud zijn ook mooi is, maar het is toch een feit dat een lichaam dat gerimpeld, geplooid en verzakt is, minder fraai is dan een jong, strak, sterk en soepel lichaam?
Prof. Woertman: ‘Als je objectiverend naar het lichaam als een ding kijkt, dan heb je gelijk, dan is een jonge gave huid zonder putjes, vlekjes, streepjes en hangende dingen mooier. Als object trekt het meer aan. Zo scannen we elkaar ook vluchtig op straat. Het uiterlijk is het eerste wat we zien en daar hangen we dan allerlei betekenissen aan; mooi, stom, eng, betrouwbaar enzovoort. Maar als het gaat over vriendschappen, collega’s, buren, een geliefde, dan kijk je niet naar die ander als een ding maar dan kijk je naar hem of haar als een medemens en gaan andere mechanismen werken. Het uiterlijk speelt dan een veel minder belangrijke rol. Toch kijken we vaak naar onszelf op de manier hoe wij denken dat anderen naar ons kijken. Een beeld dat vaak niet klopt. Als je identiteit sterk gekoppeld is aan het uiterlijk kun je last hebben van de veranderingen die het ouder worden met zich meebrengt.’

De een houdt zich krampachtig vast aan het jong zijn, terwijl de ander helemaal geen moeite heeft met ouder worden en uiterlijk verval. Hoe komt dat?
‘Voor vrouwen die onveilig zijn gehecht, vroeger gepest zijn vanwege hun uiterlijk, of een narcistische partner hebben is het moeilijker om positief over zichzelf te denken. Het is niet makkelijk om die gedachten om te zetten, maar het kan wel. Therapie zou daarbij kunnen helpen. Daarnaast zijn het vaak vrouwen die met hun uiterlijk geld verdienen, zoals TV-persoonlijkheden, actrices en modellen, die meer worstelen met het krijgen van rimpels en andere ouderdomskenmerken. Het is niet altijd makkelijk maar het is tegelijkertijd ook wonderlijk. Je hebt al zoveel ingeleverd als vijftigplusser, je speelt toch ook geen tikkertje meer? De vergankelijkheid hoort gewoon bij levende wezens. Tegen mensen die het niet accepteren zou ik willen zeggen; ik zou het toch maar wel doen. Het heeft geen zin om je te verzetten. Geniet van hoe je nu bent. Over tien jaar kijk je naar de foto’s van nu en denk je: wat prachtig was ik. Bovendien -en dat is misschien wel het belangrijkste-: ouderdom gaat niet alleen met verval gepaard, maar biedt je de kans om iets te ontdekken wat je nooit eerder zag. Het is een fase van groei en bloei. Als die bloei er is, kun je veel beter afstand nemen van het verval.’

Toch is het niet alleen je eigen perceptie die telt, op straat en in de maatschappij wordt de oudere vrouw toch ook als minder aantrekkelijk gevonden?
‘De beeldvorming over oudere vrouwen is inderdaad negatief en verouderd. Vroeger waren zestigplus-vrouwen ook echt oud, niet meer gezond en speelden geen belangrijke rol meer in de samenleving. Dat gestolde negatieve beeld van oudere vrouwen zal echt in beweging komen, daar ben ik van overtuigd. Het is waar dat je als oudere vrouw op straat minder aantrekkelijk wordt gevonden, maar wat kan jou het schelen of een dikbuikige man naar je fluit. Kom op vrouwen, misschien is ouder worden niet altijd makkelijk, maar je krijgt er zoveel voor terug. Wat heb je eraan als je je afhankelijk stelt van de ogen van een ander. Trouwens, als je je goed voelt en je ook op die manier loopt met een glimlach, dan zul je wel degelijk nagekeken worden.’

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat onze kijk op ouder worden verandert?
‘Het zo is ongelooflijk belangrijk dat wij oudere vrouwen veel zichtbaarder zijn en veel meer onze stem laten horen. Wij moeten veel trotser zijn op onze verworven kwaliteiten en op onze nieuwe vrijheid. Kijk naar Hedy d’Ancona hoe bewonderenswaardig en mooi zij is. Hoe meer er van dat soort vrouwen zijn, hoe meer het beeld zal veranderen. Kijk naar mannen die hebben er geen last van, die worden zelfs aantrekkelijker gevonden met grijs haar en rimpels. Zo kan er ook naar ons gekeken worden. Laat dus je stem horen in de publieke ruimte. Deel je kennis en ervaringen. Schrijf een brief naar de krant als je een goed idee hebt. Vertel je buur of kinderen over wat belangrijk is. Zoek manieren om deel te blijven uitmaken van het groter geheel.’

Denk positief over je lichaam

De volgende tips zijn gebaseerd op onderzoek:

• • Kijk niet zo vaak in spiegels, camera’s, etalageruiten om jezelf te controleren en kijk niet naar gemanipuleerde beelden van vrouwenlichamen op internet.
  • Waardeer je lichaam om wat het doet en kan
  • Verbreed je idee over wat lichamelijke schoonheid is.
  • Omring je met mensen die je waarderen om wie je bent
  • Zorg goed voor je lichaam.

Dit artikel schreef ik eerder voor het tijdschrift Nouveau

Wil je zeker weten dat je niks mist van BLOW? Abonneer je dan op de gratis nieuwsbrief.