Hoortoestellen verkleinen de kans op cognitieve achteruitgang en dementie

“C V D…” De arts die ik telefonisch aan het interviewen ben, spelt haar e-mailadres. Om te checken of ik het goed heb, herhaal ik het: “dus, Johan Victor, Dirk..?”  “Nee,” zegt ze “C V D niet J V D.” Maar ik hoor het weer niet goed. Geïrriteerd herhaalt ze het nog een keer om na de derde keer te zeggen: “de C van Carolien.” Ik denk, praat dan ook duidelijk, maar ik weet dat het probleem niet bij haar ligt maar bij mij. Ik hoor wel meer dingen niet goed. Paul heeft afgelopen week een nieuwe deurbel geïnstalleerd omdat ik de oude vanuit de keuken niet kon horen, waardoor ik regelmatig zíj́n DHL-pakjes miste. Ook wil ik altijd de TV net wat harder zetten dan hij. Maar ik vind mezelf heel normaal. Hij zet ‘m gewoon te zacht. Lekker zitten kletsen in een druk café of in een restaurant met slechte akoestiek vind ik vervelend, maar daar hebben anderen ook last van. Kortom ik verdring mijn minder wordende gehoor. Ik heb er niet zo’n zin in om er bij stil te staan en bovendien, zo’n probleem is het nou ook weer niet.

Maar, toen ik gisteren voor de gein de online Nationale Hoortest deed en de uitslag onvoldoende was  -“neem contact op met een audicien of kno-arts’-  dacht ik wel hmmm, misschien moet ik er nu toch iets mee doen. Voor de zekerheid deed ik de test nog een keer en weer scoorde ik onder de maat.

Een gehoorapparaat is voor later

Maar ja wat moet ik dan doen, een gehoorapparaat?!! Ik moet er niet aan denken. Het lijkt mij ten eerste zo’n ontzettend gedoe. Telkens goed moeten afstellen, frunniken en aanpassen als je in een andere geluidsomgeving bent. Ik ben sowieso al niet goed in het begrijpen van apparaten. En ten tweede, en misschien moet deze wel ten eerste zijn: ik vind het echt zo’n bejaardending. Sorry mensen met een hoortoestel, maar dat vind ik.
Ja, ik weet dat de apparaatjes tegenwoordig heel geavanceerd en bijna onzichtbaar zijn, maar dan nog.  Dan ben ik de meteen die oude tante van vroeger met haar gehoorapparaat, dan is het toneelstukje dat mijn vriendinnengroepje en ik altijd spelen, werkelijkheid geworden. We doen met z’n vieren graag het spelletje ‘als we 90 zijn en met elkaar samenwonen.’ De een heeft Korsakov vanwege de hoeveelheid drank die ze in haar leven heeft verorberd, de ander is zo incontinent als wat, de derde vertelt keer op keer hetzelfde verhaal en de vierde is doof. En daar kunnen we dan een tijdje zoet mee zijn. Ik weet nu al wie van de vier de dove wordt. Het aftakelproces is begonnen. En een gehoortoestel bevestigt dat alleen maar.

Nu ben ik niet de enige die geen zin heeft in een hoortoestel. Een groot deel van de mensen met ouderdomsslechthorendheid (presbyacusis) wacht een heel lange tijd voor ze een hoortoestel aanschaft. Soms wel 10 jaar. Uit onderzoek  van ‘OogvoorOren.nl blijkt dat een derde van de mensen -die net als ik een minder zijn gaan horen– langer wacht dan zes jaar.  Met argumenten als: niet nodig, schaamte, kosten, onwetendheid.

Nu zal je denken: nou dan neem je toch lekker niet zo’n apparaatje. Waar maak je je druk om? Maar zo simpel is het niet. Voor de achteruitgang van je ogen maakt het niet uit of je wel of niet een bril draagt, maar voor het gehoor ligt dat anders. Daarvoor geldt, zo blijkt, rust roest.

Gehoor wordt minder zonder hoortoestel

Als je door het ouder worden bepaalde geluiden minder goed of niet meer hoort, kunnen de gedeelten van de hersenen die deze gehoorprikkels opvangen achteruit gaan en hun functie verliezen net zoals spieren die je niet meer gebruikt. Horen doe je dus niet alleen met je oren, maar ook met je brein.  Je hersenen krijgen geen prikkeling meer binnen. Ze hoeven geluiden niet meer te interpreteren als voorheen. Als je een gehoorapparaat gebruikt wordt dat ongebruikte gedeelte weer wakker geschud. Ze helpen dus de hersenactiviteit op peil te houden. En dat schijn je niet te bereiken met het harder zetten van de volumeknop.

Ook gaat goed kunnen verstaan steeds meer energie kosten. De extra luisterinspanning van onze hersenen kan ook voor tinnitus zorgen. Zelf heb ik daar al 15 jaar last van. Het kan dus goed zijn dat dat door mijn gehoorverlies komt.

Hoe eerder je met ‘gehoorrevalidatie’ begint, hoe sneller je hersenen zich zullen aanpassen en en des te groter is de kans dat het functieverlies omkeerbaar is.  Het betekent trouwens niet dat je oren ook beter kunnen horen zónder apparaat. Die ‘schade’ kan niet meer ongedaan gemaakt worden, maar de hoortoestellen zorgen er wel voor dat de gehoorachteruitgang afneemt en het houdt dus de hersenactiviteit op peil.

Cognitieve achteruitgang en dementie als gevolg van gehoorverlies

En dan nog iets. Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat er een relatie bestaat tussen minder goed horen en cognitieve achteruitgang en dementie. Hoe zit dat precies?

Wanneer je niet meer goed hoort, blijkt niet niet alleen het deel in de hersenen waar het gehoor wordt geregeld niet meer gestimuleerd te worden, ook andere delen van de hersenen worden aangetast. Delen die in verband staan met het geheugen en denken.  Daarnaast kost goed luisteren meer energie; de hersenen moeten meer moeite doen om het gehoorverlies op te vangen, wat ten koste gaat van andere hersenfuncties.

Hoortoestel als bescherming

Dat er een verband is tussen gehoorverlies en dementie was al in eerdere onderzoeken aangetoond maar nu komt het: nieuw onderzoek toont aan dat het dragen van gehoorapparaten kan beschermen tegen cognitieve achteruitgang en de kans op dementie aanzienlijk kan verkleinen. Het verslag verscheen in juli 2020 in het toonaangevende medisch tijdschrift The Lancet
Aan het onderzoek deden 25.000 vijftigplussers met gehoorverlies mee. Een deel droeg een hoorapparaat, een controlegroep deed dat niet. Over een periode van twee jaar vulden de vrijwilligers online een drietal cognitieve tests in.  De minder goed horenden mét hoortoestellen bleken beter te scoren op geheugen en aandacht tests dan de mensen zónder hoortoestellen.

Volgens The Lancet is de relatie gehoorverlies en de kans op dementie enorm. Het risico varieert op basis van de mate van gehoorverlies:

• Licht gehoorverlies verdubbelt het risico op dementie
• Matig gehoorverlies verdrievoudigt het risico
• Ernstig gehoorverlies verhoogt het risico op dementie tot wel 5 keer dat van degenen zonder gehoorverlies

The Lancet moedigt daarom  het gebruik van hoortoestellen aan. Door proactief te zijn en gehoorverlies zo snel mogelijk te behandelen, kan het risico op cognitieve achteruitgang worden verminderd.

Dat is nogal wat vind ik.  Nu ik dit allemaal heb gelezen en gehoord (ja echt goed verstaan) wil ik toch echt iets gaan doen. Ik moet dit verder onderzoeken en ik ga op hoortoestellen-jacht. Hoe, welke, waar, dat weet ik nog niet, maar ik zal er verslag van doen. Wordt dus vervolgd.

Wil je zeker weten dat je niks mist van BLOW? Abonneer je dan op de gratis nieuwsbrief