Wat gebeurt er met de hormoonhuishouding nà de overgang?

Het regelen van de temperatuur, de bloeddruk, het bloedsuikergehalte, de stofwisseling de botdichtheid; allemaal lichamelijke processen waarbij hormonen een rol spelen. Maar hormonen doen nog veel meer. Ze zijn betrokken bij de groei en ontwikkeling, bij de voortplanting en bepalen mede je gedrag en gevoel. Wist je dat er zo’n 100 verschillende hormonen bestaan? Van dopamine tot adrenaline en van insuline tot het groeihormoon. Allemaal stofjes die worden aangemaakt in hormoonklieren zoals de hypofyse, schilklier en bijnieren. Vanuit deze klieren gaan de hormonen de bloedbaan in. Via de bloedbaan komen ze terecht bij de organen of cellen die ze kunnen beïnvloeden.

Een voorbeeld: Je staat op het punt de deur uit te gaan voor een afspraak, je bent al laat en net als je deur dichttrekt zie je een flinke ladder in je panty, tegelijker tijd komt de buurvrouw aansnellen met de vraag of je haar heel even kan helpen. Stress in de tent. De hypofyse, het kliertje onder ons brein geeft de bijnieren de opdracht om het hormoon cortisol te produceren. Dat cortisol laat de bloedsuikerspiegel stijgen en versnelt de stofwisseling. Klinkt vervelend maar het is juist nuttig omdat er op deze manier meer energie vrijkomt om met de stressvolle situatie om te gaan. Nog een voorbeeld: Je hebt lekker geluncht. Het eten zorgt ervoor dat het glucosegehalte in je bloed stijgt en dat stimuleert de alvleesklier weer om het hormoon insuline aan te maken. Insuline zorgt ervoor dat glucose wordt vervoerd naar de cellen, en dat de cellen opengaan, zodat glucose naar binnen kan om te worden verbrand tot energie. En zo is de hormoonfabriek de hele dag met allerlei processen in de weer.

Ouder worden en geslachtshormonen

Net zoals machines en apparaten gaan haperen als ze ouder worden, gebeurt dat ook met ons lichaam. Langzaam maar zeker loopt het allemaal net wat minder gesmeerd. Dat geldt ook voor de hormoonaanmaak en alle processen die ze in gang zetten. En dat merk je aan van alles en nog wat. Maar er is een groep hormonen die voor een wel heel grote geestelijke en lichamelijke verandering zorgt, als je ouder wordt, en dat zijn de geslachtshormonen.
Bij mannen hebben we het dan voornamelijk over het hormoon testosteron en bij vrouwen over oestrogeen en progesteron. Gedurende de overgang keldert de aanmaak van deze laatste twee naar beneden. Het is vooral de daling van oestrogeen die leidt tot één grote hormonale kermis. Je lichaam maakt een enorme ommezwaai en begint zich voor te bereiden op de beginnende ouderdom.

Van veel naar weinig hormonen: de overgang

Eerst even terug naar de overgang, de periode rond de menopauze die zo’n 5 à 10 jaar  kan duren. Voor alle duidelijkheid; de menopauze is de laatste keer dat je ongesteld bent. Gemiddeld zijn vrouwen dan 51 jaar. Gedurende de jaren erom heen verandert er hormonaal heel veel. En dat is nog zachtjes uitgedrukt. Omdat de voorraad eicellen opraakt zijn de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron die een belangrijke rol spelen bij de menstruatiecyclus en vruchtbaarheid opeens niet meer nodig. Op zich niet zo erg maar het vervelende is dat vooral de oestrogenen ook een rol spelen op andere vlakken. Ze zorgen voor een mooie gezonde huid, sterke botten, een gezonde bloeddruk en cholesterolgehalte, de emotionele balans, de doorbloeding en vochthuishouding van de vagina. Als de oestrogeenaanmaak daalt betekent dat dus ook dat de kans op osteoporose en hart- en vaatziekten opeens veel groter wordt.  Een derde van de vrouwen krijgt een verhoogde bloeddruk en twee derde een verhoogd cholesterol. Daarnaast heeft -door deze daling van oestrogeen- een op de 3 vrouwen in de overgang door klachten geen of minder zin in seks en meer dan 50% van de vrouwen heeft last van atrofie (vaginale irritatie en pijn). Dan hebben we ook nog eens te maken met een vertraagde stofwisseling en een drogere en rimpelige huid gehad. Wondjes helen minder snel. Je zou er bijna moedeloos van worden, helemaal omdat de hormonale veranderingen ook nog eens zorgen voor klachten als opvliegers, stemmingswisselingen en slecht slapen. Maar…. er gloort licht aan de horizon.
Het slechte nieuws is dat na de overgangsperiode de oestrogeenaanmaak laag blijft, waardoor de kans op osteoporose, hart en vaatziekten enzovoort ten opzichte van vóór de overgang groter blijft. Hetzelfde geldt voor een drogere huid en atrofie.
Het goede nieuws is dat je hormonaal gezien in een rustig vaarwater komt. Als je midden in de overgang zit kun je door de hormonale achtbaan je afvragen, gaat die vermoeidheid, die ellende, die opvliegers en pijn nog wel over? Nou het antwoord is ja. Sterker nog, veel vrouwen voelen zich na de overgang beter dan daarvoor!

Het feest kan beginnen

Meerdere onderzoeken laten zien dat vrouwen zich beter gaan voelen zodra ze door de overgang heen zijn. Volgens een onderzoek in opdracht van het Engelse  tijdschrift Health Plus zegt 8 op de 10 vrouwen een overweldigend gevoel van vrijheid te hebben en 6 op de 10 vrouwen zegt dat ze zich beter voelen dan ooit. Ook voelen ze zich gemiddeld 10 jaar jonger dan hun echte leeftijd.
Vrouwen hebben meer vertrouwen, ervaren minder stress, hebben meer controle over het leven en hebben meer vrije tijd. Iets om heel erg vrolijk van te worden! Wel wordt een gezonde leefstijl belangrijker dan ooit. Vanwege die verhoogde kans op osteopose en hart- en vaatziekten is gezonde voeding en voldoende beweging essentieel. Omdat de spiermassa en de botdichtheid afnemen kan krachttraining veel betekenen. Ook zal je meer op de lijn moeten letten, omdat de stofwisseling door het gebrek aan oestrogenen vertraagt waardoor je sneller zal aankomen. Met een beetje geluk heb je nog 15 tot 20 jaar in goede gezondheid te gaan. Een fase waarin heel veel mogelijk is doordat er ruimte in tijd en vaak ook in de portemonnee ontstaat om leuke dingen te doen en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Wat dat betreft ligt de wereld nog aan je voeten. Door gezond te leven en het ouder worden te omarmen kun je er optimaal van genieten!

Wij zijn onze hormonen

Max Nieuwdorp, internist en endocrinoloog besteedt een heel hoofdstuk aan de hormonale fase tussen ons 60e en 75^e in zijn boek Wij zijn onze hormonen. Hieronder een paar belangrijke conclusies.  “Het meest verrassend is wel dat mannen en vrouwen in hormonaal opzicht meer op elkaar gaan lijken.”

• Testosteron
  Waren eerst de geslachtshormonen progesteron en oestrogeen dominant aanwezig, nu neemt het hormoon testosteron -afkomstig uit de bijnieren- de leiding over. Daardoor worden vrouwen iets mannelijker, te merken aan beharing, huid, stem en gedrag. Ook wordt door het naar verhouding hogere percentage testosteron de vorm van het gezicht wat anders. Hoe hoger het testosteron-niveau hoe breder een gezicht wordt ten opzichte van de lengte. Bredere kaken en een wat zakelijker gedrag kunnen vrouwen in hun werk overigens goed van pas komen. Uit onderzoek blijkt dat ceo’s van internationale bedrijven en leiders van grote organisaties vaker bredere kaken hebben. Blijkbaar vinden we mensen met een brede kaaklijn meer competent. Bij mannen verloopt het juist andersom, ook al daalt het testosteron-gehalte niet eens zo snel, oudere mannen beschikken plots over tot wel drie keer zoveel oestrogeen ten opzichte van jonge mannen. Dat zie je onder andere terug in toename van het gewicht en haarverlies.  Mannen krijgen gaandeweg een hogere stem en vrouwen een lagere. Hoewel vrouwen en mannen in hormonaal opzicht naar elkaar toegroeien blijven ze in veel opzichten van elkaar verschillen

• Persoonlijkheid
  Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat mannen op leeftijd zich meer naar binnen richten terwijl er bij vrouwen juist de behoefte ontstaat om nieuwe projecten aan te nemen en zich buiten het familieleven om te gaan profileren. Een oudere man wordt niet alleen zachter van aard maar ook iets somberder. Ook op dit vlak zie je dat mannen en vrouwen naar elkaar toe bewegen. De wisseling in geslachtshormonen heeft bij vrouwen een gunstig effect op hun humeur. Ook op werkgebied is een verandering te constateren bij zestigplussers. Mannelijke werknemers hechten steeds minder waarde aan hiërarchie en worden persoonlijker en mensgerichter. Vrouwen wisselen over het algemeen vaker hun emotionele motivatie in voor rationelere beweegredenen.

• Wisselwerking
  De rolwisseling van hormonen bij zestigplussers heeft ook effect op andere hormonale systemen in het lichaam. Zo zorgt de afname van geslachtshormonen indirect ook voor minder goed functionerende schildklierhormonen en voor andere lichamelijke veranderingen. Zoals een tragere stofwisseling, de afname van de spiermassa en de toename van de vetmassa.

Dit artikel heb ik eerder geschreven voor het tijdschrift Margriet

Wil je zeker weten dat je niks mist van BLOW? Abonneer je op de gratis nieuwsbrief.